Nā hōʻailona kiʻi Adinkar
Nā hōʻailona Adinkra
ʻO Ashanti (asante - "hui no ke kaua" - ka poʻe o ka pūʻulu Akan, e noho ana ma nā ʻāpana waena o Ghana) hoʻohana pinepine i kahi ʻōnaehana o nā hōʻailona ideographic a me nā kiʻi kiʻi. Hōʻike kēlā me kēia hōʻailona i kahi huaʻōlelo, a i ʻole ʻōlelo ʻōlelo. Hoʻokumu nā hōʻailona āpau i kahi ʻōnaehana kākau e mālama i nā waiwai moʻomeheu o ka poʻe Akan. Hiki ke ʻike pinepine ʻia kēia leka ma ka adinkra - nā lole me nā mea hoʻonaninani, hoʻopili ʻia nā hōʻailona iā ia me nā peʻa lāʻau kūikawā. Eia kekahi, hoʻohana ʻia nā hōʻailona adinkra ma nā kīʻaha, i nā mea hale, a me ka hoʻolālā.
ADINKRAHENE
ʻO ka hōʻailona nui o adinkra. He hōʻailona o ka nui, ka nani a me ke alakaʻi.
PULE ABE
"Palima". He hōʻailona o ke kūʻokoʻa, ka maʻalahi, ka ikaika, ka waiwai.
AKOBEN
"Hono Koa". He hōʻailona o ka makaʻala a me ke akahele. ʻO Akoben kahi pū i hoʻohana ʻia e hoʻopuka i ka leo kaua.
AKOFENA
"Sword of War". He hōʻailona o ka wiwo ʻole, ka wiwo ʻole a me ke koa. ʻO nā pahi kaua keʻa he kumu kaulana i nā ʻaʻahu o nā mokuʻāina o ʻApelika. Ma waho aʻe o ka wiwo ʻole a me ka wiwo ʻole, hiki i nā pahi kaua ke hōʻailona i ka mana aupuni.
KEIA MANAWA
wāwae moa. He hōʻailona o ka hoʻonaʻauao a me ka hoʻopaʻi. Ua unuhi ʻia ka inoa piha o kēia hōʻailona ma ke ʻano he "heʻe ka moa i kāna mau moa, ʻaʻole naʻe e pepehi iā lākou." Hōʻike kēia hōʻailona i ke ʻano makua kūpono - ʻo ka pale a me ka hoʻoponopono. He kāhea e pale aku i nā keiki, akā i ka manawa like ʻaʻole e hao iā lākou.
LOA
"Puʻuwai". He hōʻailona o ke ahonui a me ke ahonui. Manaʻo ʻia inā he puʻuwai ko ke kanaka, a laila ua hoʻomanawanui ʻo ia.
AKOMA NTOSO
"Puwai pili". Hōʻailona o ka hoʻomaopopo a me ka ʻaelike.
ANANSE NTONTAN
Punawelewele, pūnaewele. He hōʻailona o ka naʻauao, ka noʻonoʻo a me ka paʻakikī o ke ola. ʻO Ananse (spider) he meʻe pinepine o nā moʻolelo moʻomeheu ʻApelika.
DURU TO ASASE
"He kaumaha ko ka Honua." He hōʻailona o ka ʻike maka a me ke akua o ka Makuahine Honua. Hōʻike kēia hōʻailona i ke koʻikoʻi o ka Honua i ka mālama ʻana i ke ola.
AYA
"Fern". He hōʻailona o ka hoʻomanawanui a me ke akamai. ʻO ka fern kahi mea kanu paʻakikī hiki ke ulu i nā kūlana paʻakikī. Ke ʻōlelo nei ka mea nona kēia hōʻailona, ua loaʻa iā ia nā pōʻino a me nā pilikia he nui.
BESE SAKA
"He ʻeke kola nati." He hōʻailona o ka waiwai, ka mana, ka nui, ka pilina a me ka lokahi. He kuleana koʻikoʻi ka cola nut i ke ola waiwai o Ghana. Hoʻomanaʻo pū kēia hōʻailona i ka hana o ka mahiʻai a me ke kālepa i ka hoʻolauleʻa ʻana o nā lāhui.
BI NKA BI
"ʻAʻohe kanaka e nahu i kekahi." He hōʻailona o ka maluhia a me ka lokahi. Hoʻomaopopo kēia hōʻailona i ka hoʻonāukiuki a me ka hakakā. Hoʻokumu ʻia ke kiʻi ma luna o nā iʻa ʻelua e nahu ana i nā huelo o kekahi.
BOA ME A ME MMOA WO
"E kōkua mai iaʻu a e kōkua mai au iā ʻoe." Ka hōʻailona o ka launa pū ʻana a me ka pilina pili.
Hawi mai ia'u
Ka inoa o ka pāʻani papa. He hōʻailona o ka naʻauao a me ke akamai.
DENKYEM
"Koʻa". Hōʻailona hiki ke hoʻololi. Noho ka crocodile i ka wai, akā hanu mau i ka ea, e hōʻike ana i ka hiki ke hoʻololi i nā kūlana.
DUAFE
"Helu lāʻau". He hōʻailona o ka nani a me ka maʻemaʻe. He hōʻailona hoʻi ia i nā hiʻohiʻona ʻokoʻa o ka hemolele wahine, ke aloha a me ka mālama.
DWENNIMMEN
"Na Kiwi hipa". He hōʻailona o ka hui pū ʻana o ka ikaika a me ka haʻahaʻa. Ua hakakā ka hipa kāne me ka ʻenemi, akā hiki iā ia ke hoʻolohe i mea e pepehi ai, me ka hoʻoikaika ʻana i ka mea ikaika e haʻahaʻa.
EBAN
"Paa". He hōʻailona o ke aloha, ka palekana a me ka palekana. ʻO ka hale me ka pā a puni, ua manaʻo ʻia he wahi kūpono e noho ai. ʻO ka pā hōʻailona e hoʻokaʻawale a pale i ka ʻohana mai ka honua waho.
Epa
"Nā lima lima". ʻO ka hōʻailona o ke kānāwai a me ka pono, ka hoʻoluhi a me ka naʻi aupuni. Ua hoʻokomoʻia nā lima lima ma'Afelika ma muli o ke kālepa kauā, a ma hope mai ua kaulana i ka poʻe hoʻokō kānāwai. Hoʻomanaʻo ka hōʻailona i ka poʻe lawehala i ke ʻano ʻole o ke kānāwai. Hoʻokuʻu ʻo ia i nā ʻano paʻa a pau.
ESE DO TEKREMA
ʻO ka hōʻailona o ka pilina a me ka pilina. Ma ka waha, pili nā niho a me ke alelo. Hiki iā lākou ke hakakā, akā pono e hui pū.
FAWOHODIE
"Kuokoa". He hōʻailona o ke kūʻokoʻa, kūʻokoʻa, emancipation.
FIHANKRA
"Hale, hale". Hōʻailona palekana a palekana.
NANUI
"Pua melemele". He hōʻailona o ka lili a me ka lili. Ke maloʻo ka pua fofo, ʻeleʻele lākou. Hoʻohālikelike ʻo Ashanti i kēlā mau waiwai o ka pua me kahi kanaka lili.
FUNTUNFUNEFU-DENKYEMFUNEFU
"Nā Crocodile Siamese". He hōʻailona o ka demokala a me ka lokahi. Hoʻokahi ʻōpū o nā koʻa Siamese, akā e hakakā mau lākou no ka ʻai. ʻO kēia hōʻailona kaulana he mea hoʻomanaʻo ia he mea pōʻino ka mokomoko a me ka tribalism i nā poʻe a pau e komo i ia mau mea.
INOA GYE
"Koe wale no ke Akua." ʻO ka hōʻailona o ke kiʻekiʻe o ke Akua. ʻO ia ka hōʻailona kaulana loa a hoʻohana nui ʻia ma Ghana.
HWE MU ELUA
"Laau ana". Ka hoʻomalu maikaʻi a me ka hōʻailona hoʻokolokolo. Hōʻike kēia hōʻailona i ka pono e hana i nā mea āpau o ka maikaʻi maikaʻi loa, ma ka hana ʻana i nā waiwai a me nā hana kanaka.
HYE WON HYE
"O ka mea wela ole." He hōʻailona o ka mau loa a me ka hoʻomanawanui.
KETE PA
"Moena maikaʻi." ʻO ka hōʻailona o ka male maikaʻi. Aia kekahi ʻōlelo ma Ghana e moe ana kahi wahine maikaʻi i kahi moena maikaʻi.
KINTINKANTAN
Hōʻailona o ka haʻaheo
KWATAKYE ATIKO
"Ka lauoho lauoho o ka pūʻali koa." He hōʻailona o ka wiwo ʻole a me ka wiwo ʻole.
KYEMFERE
"Ipu Nahaha". ʻO ka hōʻailona o ka ʻike, ʻike, rarity, heirloom, keepsake.
MATE WE MASS
"ʻO kaʻu e lohe nei, mālama wau." He hōʻailona o ka naʻauao, ka ʻike a me ka noʻonoʻo. He hōʻailona o ka hoʻomaopopo ʻana i ka naʻauao a me ka ʻike, akā e nānā pū i nā ʻōlelo a kekahi kanaka.
ME OIAIO WO
"E mare au ia oe." He hōʻailona o ka hoʻokō, hoʻomanawanui.
MFRAMADAN
"Hale pale makani." He hōʻailona o ka ikaika a me ka mākaukau e pale aku i nā loli o ke ola.
MMERE DATA
"Ke loli nei ka manawa." He hōʻailona o ka loli, ka dynamics o ke ola.
MMUSUYIDEE
"ʻO ka mea e wehe i ka pōʻino." He hōʻailona o ka pōmaikaʻi a me ka pololei.
MPATAPO
"Knot of pacification". He hōʻailona o ka hoʻolauleʻa, mālama i ka maluhia a me ka ʻoluʻolu. ʻO ka Mpatapo kahi paʻa a i ʻole ka puʻupuʻu e hoʻopaʻa ai i nā ʻaoʻao i ka ʻaelike. He hōʻailona ia o ka mālama ʻana i ka maluhia ma hope o kahi hakakā.
MPUANNUM
"Elima pūʻolo" (lauoho). ʻO ka hōʻailona o ka ʻoihana kahuna, kūpaʻa a me ka dexterity. ʻO Mpuannum ka lauoho kahiko o nā kāhuna wahine, i manaʻo ʻia he lauoho hauʻoli. Hōʻike ka hōʻailona i ka hoʻolaʻa a me ka kūpaʻa i hōʻike ʻia e kēlā me kēia i ka hoʻopau ʻana i kāna hana. Eia kekahi, ʻo ka mpuannum ka hōʻike ʻana i ka kūpaʻa a i ʻole ke kuleana e hoʻokō i kahi pahuhopu i makemake ʻia.
NEA ONNIM NO KO A, OHU
"ʻO ka mea ʻike ʻole, hiki ke aʻo ma ke aʻo ʻana." ʻO ka hōʻailona o ka ʻike, ka hoʻonaʻauao ola a me ka ʻimi mau ʻana i ka ʻike.
NEA OPE LUNCH HENE
"ʻO ka mea makemake e lilo i mōʻī." ʻO ka hōʻailona o ka lawelawe a me ke alakaʻi. Mai ka huaʻōlelo "ʻO ka mea makemake e lilo i mōʻī i ka wā e hiki mai ana e aʻo mua i ka lawelawe."
NKONSONKONSON
"ʻO nā loulou kaulahao." He hōʻailona o ka lokahi a me ka pilina kanaka.
NKYIMU
Nā ʻāpana i hana ʻia ma ka lole adinkra ma mua o ke kaha ʻana. He hōʻailona o ka ʻike, pololei. Ma mua o ka paʻi ʻana i nā hōʻailona adinkra, hoʻohana ka mea hana i kahi lei ākea ākea e laina i ka lole me nā laina laina.
NKYINKYIM
wiliwili. He hōʻailona o ka hoʻomaka, dynamism a me ka versatility.
N.S.A.A.
lole hana lima. He hōʻailona o ka maikaʻi, kaʻoiaʻiʻo a me ka maikaʻi.
NSOROMMA
"Keiki o ka lani (hōkū)". Hōʻailona mālama. Hoʻomaopopo kēia hōʻailona ʻo ke Akua ka makua a ke kiaʻi nei i nā kānaka a pau.
NYAME BIRIBI WO SORO
"Aia ke Akua ma ka lani." He hōʻailona o ka manaʻolana. Wahi a ka hōʻailona e noho ana ke Akua ma ka lani, kahi e lohe ai i nā pule a pau.
NYAME DUA
"Laau o ke Akua" (altar). Hoailona o ke alo o ke Akua a me ka hoomalu ana.
KA IO A ME KA HUAOLELO
"ʻAʻole e make ke Akua, no laila ʻaʻole hiki iaʻu ke make." ʻO ka hōʻailona o ka noho ʻana o ke Akua a me ke ola pau ʻole o ka ʻuhane kanaka. Hōʻike ka hōʻailona i ka make ʻole o ka ʻuhane kanaka, he ʻāpana ia o ke Akua. No ka hoʻi ʻana o ka ʻuhane i ke Akua ma hope o ka make, ʻaʻole hiki ke make.
NYAME NTI
"Ka lokomaikai o ke Akua." He hōʻailona o ka manaʻoʻiʻo a me ka hilinaʻi i ke Akua. He hōʻailona ke kumu i ka meaʻai - ke kumu o ke ola a ʻaʻole hiki i nā kānaka ke ola inā ʻaʻole ka ʻai a ke Akua i waiho ai ma ka honua e hānai iā lākou.
NYAME YE OHEN
"ʻO ke Akua ke aliʻi." He hōʻailona o ka hanohano a me ke kūlana kiʻekiʻe o ke Akua.
NYANSAPO
"Hoʻopaʻa ka naʻauao me kahi puʻupuʻu." ʻO ka hōʻailona o ka naʻauao, ke akamai, ka naʻauao a me ke ahonui. ʻO kahi hōʻailona mahalo nui ʻia, hōʻike ia i ka manaʻo e hiki i ke kanaka naʻauao ke koho i ka hana maikaʻi loa e hoʻokō ai i kahi pahuhopu. ʻO ka naʻauao, ʻo ia ka loaʻa ʻana o ka ʻike ākea, ka ʻike a me ka hiki ke hoʻokō.
OBAA NE OMAN
"He lāhui ka wahine." He hōʻailona kēia hōʻailona i ka manaʻoʻiʻo o Akan i ka hānau ʻana o ke keikikāne, hānau ʻia ke kāne; akā, i ka hānau ʻana o ke kaikamahine, ua hānau ʻia ka lāhui.
ODO NNYEW FIE KWAN
"ʻAʻole nalo ke aloha i kona ala home." ʻO ka hōʻailona o ka mana o ke aloha.
OHENE KOU
"Ka panapana a ke aliʻi". Ke piʻi ka mōʻī i ka noho aliʻi, hāʻawi ʻia ʻo ia i kahi panapana a me kahi pahi kaua, e hōʻike ana i kāna kuleana ma ke ʻano he aliʻi nui nāna e hōʻoiaʻiʻo i ka palekana, palekana a me ka maluhia.
OKDEE MMOWERE
Ma'uuu Aeto. He hōʻailona o ka ikaika, ka wiwo ʻole a me ka mana. ʻO ka ʻaeto ka manu ikaika loa ma ka lewa, a ʻo kona ikaika ke kau ʻia ma kona mau huelo. Hoʻohana ka ʻohana ʻOyoko, kekahi o nā ʻohana ʻeiwa ʻeiwa, i kēia hōʻailona ma ke ʻano he hōʻailona o ka ʻohana.
OKUAFOO PA
Mahiai maikai. ʻO ka hōʻailona o ka hana ikaika, ʻoihana, ʻoihana.
ONYANKOPON ADOM NTI BIRIBIARA BEYE YIE
"Ma ka lokomaikaʻi o ke Akua, e maikaʻi nā mea a pau." He hōʻailona o ka manaʻolana, ka ʻike maka, ka manaʻoʻiʻo.
OSIADAN NYAME
"He mea hana ke Akua."
OSRAM NE NSOROMMA
Ka mahina a me ka Hoku. He hōʻailona o ke aloha, kūpaʻa a me ka lokahi. Hōʻike kēia hōʻailona i ka lokahi i loko o ka hui ma waena o ke kāne a me ka wahine.
OWO ADOBE FORUM
"He nahesa e pii ana i ka laau raffia." He hōʻailona o ka hoʻomau, ka noʻonoʻo a me ka hoʻoikaika. Ma muli o ke kākalaioa, he mea weliweli loa ka lāʻau raffia no nā nahesa. ʻO ka hiki i ka nahesa ke piʻi i kēia kumulāʻau he kumu hoʻohālike o ka kūpaʻa a me ka noʻonoʻo.
OWUO ATWEDEE
"Ke alapii o ka make". Hoailona make. He mea hoʻomanaʻo no ke ʻano kuewa o ka noho ʻana ma kēia ao a me ka makemake e ola i kahi ola maikaʻi i mea e lilo ai i ʻuhane kūpono i ke ola ma hope.
PEMPAMSIA
He hōʻailona o ka mākaukau, kūpaʻa a me ka hoʻomanawanui. Ua like ka hōʻailona me nā paʻa o ke kaulahao a hōʻike i ka ikaika ma o ka lokahi, a me ke koʻikoʻi o ka mākaukau.
SANKOFA
"E huli a lawe." He hōʻailona o ke koʻikoʻi o ke aʻo ʻana i ka wā i hala.
SANKOFA (kiʻi ʻokoʻa)
"E huli a lawe." He hōʻailona o ke koʻikoʻi o ke aʻo ʻana i ka wā i hala.
SESA WO SUBAN
"E hoʻololi a hoʻololi paha i kou ʻano." Hōʻailona hoʻololi ola. Hoʻohui kēia hōʻailona i ʻelua mau hōʻailona ʻokoʻa, ʻo ka "Morning Star" e hōʻike ana i ka hoʻomaka ʻana o kahi lā hou, i hoʻokomo ʻia i loko o ka huila e hōʻike ana i ka huli ʻana a i ʻole ka neʻe kūʻokoʻa.
TAMFO BEBRE
"E kohu ka ʻenemi i kāna wai ponoʻī." He hōʻailona o ka lili a me ka lili.
UAC NKANEA
"Kukui Uac"
WAWA ABA
"Ka hua o ka laau wawa". He hōʻailona o ka hoʻomanawanui, ka ikaika a me ka hoʻomanawanui. Paʻakikī loa ka hua o ka wawa. I ka moʻomeheu Akan, he hōʻailona ia o ka ikaika a me ka lokoino. Hoʻoikaika kēia i ke kanaka e hoʻomau i ka pahuhopu e lanakila ai i nā pilikia.
WOFORO DUA PA A
"Ke piʻi ʻoe i kahi lāʻau maikaʻi." Hōʻailona o ke kākoʻo, ka launa pū ʻana a me ka paipai ʻana. Ke hana maikaʻi ke kanaka, e loaʻa mau iā ia ke kākoʻo.
WO NSA DA MU A
"Inā aia kou mau lima i ke kīʻaha." He hōʻailona o ka demokala a me ka pluralism.
YEN YIEDEE
"Maikaʻi ko mākou noho ʻana."
Waiho i ka Reply